Mama

Nu ons kleintje eindelijk daar is, overheersen gevoelens van onmacht. Ik heb er zo lang op gewacht, maar ik heb het gevoel dat ik niet voor die kleine baby kan zorgen. Ik voel de liefde niet die ik had gehoopt te voelen. De band waarvan ik dacht dat hij er onmiddellijk ging zijn, is zoek. Ik voel me onwennig in deze nieuwe rol van mama. Vragen spoken door mijn hoofd. Bij het ontwaken, voel ik mijn hart in mijn keel bonzen. Het verantwoordelijkheidsgevoel verlamt me.

Mama worden is een ingrijpende en overweldigende gebeurtenis. Er leeft rond het moederschap nog vaak het idee van een roze wolk. Het is echter normaal om gemengde en tegenstrijdige gevoelens te hebben rondom de komst van je baby.  Ook al worden negatieve gevoelens minder vaak gedeeld. Als prille moeder kom je op korte tijd voor een waaier aan indrukken, gevoelens, vragen en opdrachten te staan.

• Allereerst brengt de zwangerschap en de bevalling heel wat lichamelijke veranderingen met zich mee.
• Na de bevalling is er nood aan herstel en rust, wat in combinatie met de zorg voor je baby een hele klus is. Je krijgt er een grote verantwoordelijkheid bij, wat bij momenten overweldigend kan aanvoelen.
• Ook je relatie met je partner verandert nu jullie niet enkel een koppel zijn maar ook ouders.
• Daarnaast verandert ook de relatie met je eigen ouders en schoonouders, nu zij grootouders geworden zijn.
• Moeder worden maakt bovendien dat je je eigen leven vanuit een ander perspectief bekijkt waardoor moeilijkheden uit het verleden terug aan de oppervlakte kunnen komen. Dit geeft je een nieuwe verwerkingskans, maar kan tegelijkertijd er ook voor zorgen dat je uit evenwicht geraakt.

Dubbele gevoelens en twijfels als je pas bevallen bent, zijn normaal. Je blijdschap omdat je kindje er is, gaat vaak samen met angst en onzekerheid. Je kan je nooit volledig voorbereiden en je kan ook nooit voorspellen hoe je emotioneel zal reageren op de geboorte van je kindje. Mama's geven aan dat ze met verschillende vragen geconfronteerd worden. Gaat mijn kindje wel overleven? Kan ik deze fragiele baby wel graag zien en ervoor zorgen?

Voor de buitenwereld is dit vaak moeilijk te vatten en mama's voelen zich hier vaak schuldig over. Ze voelen zich verantwoordelijk voor de vroeggeboorte of vinden dat hun lichaam heeft gefaald. Ze voelen zich schuldig voor de stress die ze misschien hebben doorgegeven. Belangrijk is dat deze gevoelens er mogen zijn en erbij stil staan, kan helpen.  De omgeving kan dit doen door een luisterend oor te bieden eerder dan advies te willen geven. 

Wanneer je draagkracht overschreden wordt, kan het zijn dat je psychische klachten ontwikkelt. Er zijn verschillende vormen van psychische problemen die je kan ondervinden voor en na de bevalling:

Een eerste vorm van gemoedsverandering bij pas bevallen moeders noemt men de babyblues. Dit is heel normaal. De overgang van de ideeën die jij had rond de baby in je buik naar de baby die in je armen ligt, is groot. Dit vraagt een hele mentale aanpassing. Om deze mentale aanpassing te kunnen doormaken is het normaal dat je even het gevoel hebt 'op losse schroeven te staan'. Net doordat je een beetje op losse schroeven staat kan je je baby'tje ontvangen, extra alert zijn voor zijn/haar signalen en zo samen met je baby de eerste intense dagen overleven. 

De babyblues overkomt je meestal tussen de derde en de vierde dag na de geboorte, en verdwijnt meestal rond dag tien. Babyblues komt voor bij 50 tot 80 % van de kersverse moeders. Babyblues gaat vaak gepaard met huilen, schaamtegevoelens, prikkelbaarheid, overgevoeligheid, vermoeidheid, concentratieverlies of verwardheid. Bij de meeste moeders verdwijnen de klachten spontaan.

De postpartum uitputting is een milde vorm van depressie. Je voelt je zowel lichamelijk als geestelijk uitgeput en hebt geen energie. Je ervaart lichamelijke klachten zoals hoofdpijn, buikpijn of chronisch slaaptekort. Je wil met rust gelaten worden. Je voelt je in het geheel inadequaat en snel geïrriteerd. Postpartum uitputting kan drie tot zes maanden duren en vervolgens vanzelf verdwijnen. Soms is het een voorbode van een depressie.

Een postpartum angststoornis ontstaat meestal tijdens de eerste drie maanden na de bevalling. Je krijgt paniekaanvallen. Je bent bang om alleen te zijn met de baby en voelt angst om je woonst te verlaten. Je kan obsessionele gedachten krijgen, bijvoorbeeld om je baby pijn te doen. Je vreest dat je je baby niet kan inpassen in je dagelijkse routine.

Ik voel me ongerust, onzeker. Ik stel mezelf vaak de vraag: 'Doe ik het wel goed? Ben ik wel een goede mama?' Ik wil dat alles perfect verloopt. Bij de minste hobbeling op mijn weg, geraak ik in paniek. Ik vraag me af of ik iets mis gedaan heb? Het is zo vermoeiend om alles telkens opnieuw in vraag te stellen. (Stefanie, 32 jaar, mama van Otis)

Een postpartum depressie is in de volksmond beter bekend als een postnatale depressie. Een postpartumdepressie vertoont geen wezenlijk verschil met een gewone depressie. Je ervaart een sombere stemming die aanhoudt, je hebt minder interesse in je omgeving en je beleeft minder plezier, je hebt slaapproblemen en je voelt je moe. Het kan ook omgekeerd zijn, nl. dat je je enorm rusteloos voelt en je steeds ligt te piekeren.

Toch heeft een postpartumdepressie ook een heel eigen kleur: je voelt je overbezorgd, je voelt je schuldig je baby tekort te doen en je schaamt je hierover. Vaak hebben mama’s ook gedachten en angsten dat de baby iets zou overkomen of dat ze hem iets zouden aandoen. Het kan ook zijn dat je geen band voelt met de baby.

Ik droomde van jongs af aan van een groot gezin. Nooit had ik gedacht dat ik in aanwezigheid van mijn baby'tje volledig zou dichtklappen. Ik voelde me zo onzeker over mezelf als moeder dat ik me als verlamd voelde en mijn bed niet meer uitgeraakte. 'Een mama zoals mezelf verdient Rune niet, ging het constant door mijn hoofd (Alba, 28 jaar, mama van Rune).

Soms kan je als moeder in de periode na de bevalling last krijgen van verwardheid, heftige gemoedsschommelingen, een verstoord realiteitsbesef en slapeloosheid. Er kan sprake zijn van een postpartumpsychose, ook wel gekend als een postnatale psychose of kraambedpsychose.

Kort na mijn bevalling geraakte ik erg in de war. Ik legde verbanden die er niet waren en werd erg achterdochtig naar mijn man en familie toe. Het zorgen voor Joran maakte me zo onrustig dat ik de slaap niet meer kon vatten. (Inne, 29 jaar, mama van Joran) 

Psychische problemen rond de bevalling vormen een onderwerp waar hulpverleners en onderzoekers veel aandacht aan besteden. Dit is het onderzoeksdomein van de Parental Mental Health. Klik hieronder voor meer wetenschappelijke informatie vanuit het oogpunt van onderzoekers en hulpverleners. 

Lees de getuigenissen van mama's en papa's over hun psychische moeilijkheden in de periode rond de bevalling.